Traumapatronen | Fawning

Fight, Flight and Fawning

In relatie tot trauma kennen we de termen fight en flight als overlevingsgedrag. Een wat minder bekende uiting van overlevingsgedrag is fawning. Een fawn is een reekalf en fawning geeft een vorm van weerloosheid aan. Een goede Nederlandse vertaling in het rijtje van vechten of vluchten is er niet. 
Fawning is een staat waarin onbewust en vanzelf, vanuit ons trauma, aan veiligheid de voorkeur wordt gegeven boven het vechten of vluchten. 

Je bent bereid voor jouw veiligheid, het verlies van jouw eigen behoeften en grenzen als prijs te betalen. Daardoor blijf je mensen behagen om in verbinding te kunnen blijven. Je hebt de onbewuste overtuiging dat het beter is jezelf weg te cijferen. Voor de lieve vrede blijf je zwijgen. Je laat je makkelijk voor het karretje van een ander spannen. Het maakt jou niet uit, alles liever dan te worden afgewezen. 

Fawning is een stressreactie die ons in staat stelt omwille van onze overleving een “veilig en sociaal” gevoel te creëren. Als de situatie te onveilig is en wij niet in staat zijn om weg te komen van het “gevaar” dan is aanpassing de beste strategie. Je bent veilig als je degene waarbij je de dreiging voelt pleziert en tevreden stelt.

Wanneer ontstaat Fawning?

Misschien moest je als jong kind al voor je vader of moeder zorgen en ben je hun last gaan dragen. Of mocht je helemaal niet boos zijn thuis, of je angsten laten zien. Jongens huilen immers niet en meisjes gedragen zich netjes en aangepast. In ieder geval was er te weinig veiligheid om jouw gevoelens te tonen en jezelf te kunnen zijn. Als kind ben je weerloos en afhankelijk van jouw omgeving. Wanneer deze omgeving onveilig was door ouders die geen veiligheid konden bieden of omdat je ouders niet voor je konden zorgen, dan is Fawning een voor de hand liggend patroon. Als kind kun je hier niet tegen vechten en je kunt niet weg. Je zult je dus aan gaan passen. Want als je lief bent, dan mag je misschien wel blijven en wordt er niemand boos op je. 

Fawning is een zijnstoestand waarin je jezelf verliest omdat je dingen doet of zegt die tegen je eigen gevoel ingaan. Je geeft je eigen behoefte op uit angst dat het voor jezelf op komen of uit de situatie gaan, nog onveiliger voor je maakt. Hoe minder bedreigend je bent, hoe groter de kans wordt dat de ander minder gevaarlijk voor je wordt. Dus je blijft lief lachen en zegt aardige dingen, je past je aan en gaat voor de harmonie. 

Ogenschijnlijk ben je kalm en lijk je in controle te zijn. Lijken je acties weloverwogen maar ondertussen doe je zo ongeveer alles, inclusief je eigenwaarde verliezen, om maar door de stressvolle situatie heen te komen. Probeer je je grenzen te stellen dan zijn deze zo vloeibaar dat de ander ze niet eens opmerkt. Je geeft voorrang aan wat we denken dat anderen van ons willen in plaats van voor jezelf op te komen. 

Uiting van Fawning-gedrag

In de micro-expressie in het gezicht, met name het gebied rond de ogen, is te zien dat de lieve lach niet echt is. Ook in de andere van de zes communicatiekanalen zoals stemgeluid en intonatie, zijn afwijkingen ten opzichte van de echte rustige ontspannen en zelfbewuste staat waar te nemen.  Je communiceert incongruent waardoor je ook weer voor jouw omgeving onvoorspelbaar, dus onveilig wordt. Jouw kennelijk ontspannen en rustige staat kost jou ook nog eens bakken met energie. Want je bent hyperalert op alle signalen van de ander die ook weer subtiel en minder subtiel jou het gevoel van gevaar geven. 

Als fawning jouw baseline is, jouw primaire overlevingsstructuur, meestal vanuit de kinderjaren al goed ontwikkeld, dan raak je op den duur gefrustreerd en hopeloos. Je lichaam en geest raken uitgeput. Je loopt kans de verbinding met dat wat voor jou echt belangrijk is kwijt te raken. Door de frustratie kun je zomaar opeens een uitbarsting krijgen waardoor je voor je omgeving als instabiel en onvoorspelbaar wordt ervaren. Ze kennen je immers als rustig en wel overwogen. 

Herken je dit patroon?

Als je jezelf herkent in dit patroon, dan helpt het bewust worden hiervan al. Het gaat niet om schuld of slecht gedrag. Het gaat om een reactie van ons zenuwstelsel dat tot heilige taak heeft ons te beschermen. Vaak op basis van ingesleten oude informatie. En omdat ons brein een lerend en voorspellend brein is beschermt het je nog steeds in alle situaties die ook maar een klein beetje lijken op dat wat er vroeger bij jou als kind zo heftig en onveilig was. 

Heb je er echt veel last van omdat je juist door jouw verlangen naar veiligheid jouw veiligheid in je relatie of werk dreigt te verliezen of heeft het effect op jouw gezondheid, vind dan de hulp die bij je past en vooral ook kennis heeft van de patronen van trauma en stress.