27 augustus 2023. Samen met Ingrid de Jong onderweg van Edinburgh naar huis na een mooie en inspirerende dag over #trauma bij jonge kinderen. In Schotland dragen kinderen een schooluniform. Over het algemeen waren onze cursisten ervan overtuigd dat een uniform de volgende voordelen heeft: gelijkheid en sociale samenhang, verminderde drukte en afleiding, versterkte discipline en het behoud van traditie en identiteit. In het kader van de discussie die plaatsvond, werd de gedachte geopperd dat uniformiteit kan bijdragen aan de preventie van (school)trauma. Immers, iedereen is gelijk en er vindt geen afwijzing plaats op basis van kleding of kapsel.
Als tegenargument brachten wij naar voren dat een uniform ook kan betekenen dat de autonomie van een kind wordt beperkt (het ontbreken van autonomie kan namelijk aanzienlijke stress veroorzaken). Dit kan de ontwikkeling van een eigen identiteit belemmeren en kinderen onvoldoende voorbereiden op het leven na de schooltijd. Bovendien beschouwden we het als een oppervlakkige oplossing voor bijvoorbeeld pestgedrag. Hoewel pesten op kleding wordt voorkomen, zijn andere uiterlijke (gedrags)aspecten nog steeds kwetsbaar. Daarnaast vragen wij ons af in hoeverre kinderen tolerantie ontwikkelen ten aanzien van diversiteit.
In elk geval leidde dit tot een dynamische discussie met veel nieuwe inzichten.
Wat vinden jullie? Wat zijn de nadelen? Wat zijn de voordelen?
Onze 3-daagse TraumaTraining start op 20 september. Kijk op de site TraumaTrainingen voor info.
Ingrid de Jong en ik zijn gecertificeerd als SCAnS Coders. SCAns staat voor Six Channel Analysis System. (Analyse van de 6 communicatiekanalen; gezicht, lichaam, verbale inhoud, stem, interactie stijl en psychofysiologie).
SCAnS is de basis onder gedragsanalyse, emotionele intelligentie en geloofwaardigheidsanalyse.
Vooral waar communicatie lastig lijkt en gedrag niet goed te duiden valt, geeft een analyse op de 6 communicatie kanalen ontzettend veel betrouwbare informatie. Over het algemeen zijn we te veel gericht op de verbale inhoud. Binnen SCAnS is dit maar een klein onderdeel van de communicatie kanalen. Wij kijken naar het totaal om een zuivere analyse van gedrag en toekomstig gedrag te kunnen maken. Niet op basis van “gevoel” maar op basis van wetenschap.
Stress uit zich in gedrag. Vaak in gedrag dat voor de omgeving als storend wordt ervaren. Niet zelden lees ik in verslagen “het kind of de volwassene is bekend met emotieregulatie problematiek en moet leren zijn of haar emoties te reguleren alvorens verder gegaan kan worden met…….
Emotieregulatie en stressregulatie zijn beide processen die te maken hebben met het beheersen en hanteren van emoties en stress, maar er zijn verschillen.
Emotieregulatie betekent dat je emoties op een goede en gezonde manier herkent, begrijpt, beïnvloedt en uit. Het gaat erom controle te hebben over je emoties, zodat ze niet te overweldigend of schadelijk worden. Emotieregulatie omvat zaken zoals het kunnen herkennen en benoemen van emoties, begrijpen waarom je bepaalde emoties hebt, leren omgaan met negatieve emoties en het stimuleren van positieve emoties. Het doel van emotieregulatie is om emotioneel in balans te zijn en je welzijn te bevorderen. Bij stressvolle gedachten kun je je emoties niet meer reguleren. Daarvoor zit je vaak al te diep in het proces van overweldigende emoties. Emoties zijn dan ook helemaal niet bedoeld om te reguleren. Emoties helpen je te overleven bij echt of denkbeeldig gevaar. Als de onbewuste of bewuste dreiging, of zelfs het idee er aan op basis van een eerdere ervaring, maar groot genoeg is dan schiet je in de overlevingsstand en dat gaat nu eenmaal gepaard met emotie. Het gedrag dat vervolgens ontstaat is precies hoe het bedoelt is, hoe vervelend het ook kan zijn.
Emoties zijn direct verbonden met het stressrespons systeem en zijn net als gedachten en gedrag, uitdrukkingen van onze interne toestand. Wanneer onze interne toestand is gereguleerd, voelen we ons sociaal, ontspannen, veilig en in staat om flexibel te reageren op onze omgeving. Als onze interne toestand ontregeld is, voelen we ons onveilig, op onze hoede en neigen we naar chaos of rigiditeit. Als je je alleen richt op het onder controle houden van je emoties zonder vaardigheden te ontwikkelen om met stress om te gaan, kun je nog steeds overweldigd worden door de effecten van stress.
Bij stressregulatie gaat het erom de persoonlijke stressfactoren te begrijpen, je eigen reacties op stress te herkennen en strategieën toe te passen om stress te verminderen en ermee om te gaan. Door stressregulatietechnieken te leren, kun je beter reageren op stressvolle situaties en zodoende je stressniveau verlagen en controleren. Daarnaast is ontwikkelen van een persoonlijke stressregulatie ook noodzaak voor de naaste omgeving. Voor hulpverlening is het een belangrijk onderdeel om in stressvolle omstandigheden overeind en in verbinding te blijven.
Als je je eigen stress weet te managen dan heeft dat een positief op je omgeving. Co-regulatie door ademhaling is een techniek die kan helpen bij het verlagen van het eigen stressniveau en het helpen te ontspannen. Het idee achter co-regulatie is dat het ademhalingspatroon van een ander persoon kan dienen als een externe regulator voor iemands eigen ademhalingssysteem. Dit kan leiden tot een afname van fysiologische stressreacties en dit kan helpen een wat rustigere dynamiek te krijgen. Iemand met een coherente hartslag en een rustige ademhaling straalt veiligheid uit. Bij co-regulatie kan het reguleren van je eigen ademhaling de ademhaling van de ander meegaan. Dit proces van de ander gaat veelal onbewust en ook bewust is dit te oefenen. Co-regulatie kun je ook preventief toepassen. Mocht het de ander niet lukken om de rustige ademhaling bewust of onbewust op te pakken dan ben je altijd nog de veilige persoon die in ieder geval niet voor verhoging van de stress zorgt.
Het proces van co-regulatie door ademhaling kan als volgt verlopen:
Bewustwording: De persoon die stress ervaart, wordt zich steeds meer bewust van zijn of haar ademhaling en stressniveau. Dit is waar te nemen door te letten op de ademhalingssnelheid, de diepte van de ademhaling en eventuele spanning in het lichaam.
Voorbeeld van een rustige ademhaling: Lukt het nog niet zelf dan kun je op zoek gaan naar iemand met een rustige ademhaling om als voorbeeld te dienen. Dit kan een partner, vriend, familielid of zelfs een virtuele bron zijn, zoals een geleide ademhalingsoefening of een meditatie-app.
Imitatie: Zodra je het rustige patroon van de ademhaling kunt volgen kun je actief gaan oefenen. Dit kan betekenen dat je de ademhalingssnelheid vertraagt, de ademhaling verdiept en of tracht een ritmisch ademhalingspatroon aan te houden.
Observeren van veranderingen: Voel of zie wat er gebeurt. Vaak merken mensen dat hun hartslag vertraagt, de spierspanning afneemt en een gevoel van ontspanning ontstaat. Het co-reguleren van de ademhaling heeft te maken met de verbinding tussen het ademhalingssysteem en het autonome zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor het reguleren van lichamelijke reacties, waaronder stressreacties. Door bewust de ademhaling te beïnvloeden, kun je het autonome zenuwstelsel beïnvloeden en de stressrespons verminderen.
Het is belangrijk op te merken dat co-regulatie door ademhaling een techniek is die individueel kan variëren. Wat voor de een ontspannend werkt, kan voor de ander persoon mogelijk niet hetzelfde effect hebben. Durf een beetje te experimenteren en te ontdekken welke ademhalingstechnieken het beste werken voor het verlagen van de eigen stressniveaus. Overigens, voor mensen die onder een hoge stressdruk staan is het dichtdoen van de ogen vaak niet prettig en kan onbewust voor een onveilig gevoel zorgen. Als je begint met ademregulering zorg dan voor een plekje waar je je fijn voelt, niet gestoord wordt en laat je ogen open als dat fijner is.
We zijn heel blij te kunnen aankondigen dat ons boek Onuitwisbaar uit is. We denken dat we met dit boek een belangrijke bijdrage leveren aan de kennis rond trauma.
Onze uitgever schrijft het volgende over ons boek:
Trauma, stress en gedrag zijn nauw met elkaar verbonden. Traumatische gebeurtenissen kunnen langdurige stressreacties veroorzaken die het vermogen van het brein om adequaat te reageren op nieuwe situaties kunnen verstoren. Kennis hiervan is van cruciaal belang voor het begrijpen van de effecten van trauma op mentale en fysieke gezondheid. Met het herkennen en erkennen van (micro)trauma kan veel leed worden voorkomen. Ook biedt het kansen om vanuit traumaperspectief naar diagnostiek te kijken.
Onuitwisbaar biedt nieuwe inzichten (wetenschappelijk onderbouwd), die nog niet allemaal even bekend zijn. Niet onbelangrijk is ook de invloed van trauma bij ouders en ook bij de professionals zelf. We kunnen allemaal belast zijn, schuldgevoel is niet nodig, maar bewustwording wel.
De auteurs gaan uitgebreid in op trauma en zaken als: prikkelgevoeligheid, veiligheid, aandacht, gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal, stemgebruik, psychofysiologie, emoties, gedragspatronen, behoeftes en relaties. Ook leggen ze de link met psychische problematiek als verslaving, zelfbeschadiging, suïcidegedachten. Tot slot worden therapieën om trauma en stressgevoelens te reduceren besproken.
Dit boek is geschreven voor vele hulpverleners als (gz-)psychologen, psychiaters, therapeuten, (ortho)pedagogen, jeugdhulpverleners, artsen, mediators maar ook voor (aanstaande) ouders en natuurlijk voor iedereen die meer wil weten van de impact van trauma.
Marjon Kuipers MSc en Ingrid de Jong MSc zijn gedragsanalisten/profilers, trainers en mediators en zijn beiden gespecialiseerd in trauma, stress en gedragspatronen.
Trauma verandert de manier waarop onze hersenen werken. Het gaat niet alleen om verdrietig, bang of boos zijn van iets naars. Het is een manier waarop ons brein zich aanpast aan een gevoel van machteloosheid in een (subjectieve) levensbedreigende situatie. Het gevoel blijft hangen in ons geheugen en zenuwstelsel, met als doel het (onbewust) koste wat het kost vermijden van dergelijke situaties in de toekomst.
Het herstellen van een trauma is doorgaans moeilijk en ingewikkeld omdat ons brein in zo’n situatie probeert te overleven. Het vermijden van gevaar, opletten voor gevaar, herbelevingen en allerlei gedragsuitingen zijn reacties van ons lichaam en onze hersenen om ons, koste wat het kost, veilig te houden. Het herstellen lukt zeker niet door beheersing van het gedrag, door straffen en sancties. Er is veel geduld, liefdevolle uitreiking en lichaamsgerichte interventie nodig om weer een gevoel van veiligheid te kunnen ervaren.
Het is belangrijk om te beseffen dat kinderen signalen afgeven wanneer ze zich onveilig voelen. Kinderen zijn als “kanaries in de mijn” en laten we beter naar ze luisteren. Gedrag is immers taal. Laten we ouders meer kennis bieden en ondersteunen in plaats van het kind primair verantwoordelijk te houden voor zijn of haar gedrag. Het is niet de bedoeling om ouders de schuld te geven, maar we moeten ons wel bewust zijn van ons aandeel in de ontwikkeling van onze kinderen en de invloed die wij als volwassenen hebben op de dynamiek, ook in een professionele setting. Laten we als maatschappij meer inzetten op preventie van trauma’s door ouders te ondersteunen. Laten we met ons allen verantwoordelijkheid nemen en ons bewust zijn van de impact van trauma’s, zodat we een betere toekomst kunnen creëren voor onszelf en onze kinderen.
In ons boek Onuitwisbaar* hebben Ingrid en ik ons best gedaan zo duidelijk mogelijk uit te leggen wat (micro)trauma’s zijn en hoeveel impact ze hebben op ons leven en onze samenleving. We begrijpen dat sommige lezers hier misschien nog verbaasd over zullen zijn en het nog moeilijk zullen vinden om te begrijpen en te voelen wat dit betekent.
Vroeger namen mijnwerkers een kanarie mee naar beneden. Als er gevaarlijke stoffen vrij kwamen dan viel de kanarie van zijn stokje en hadden de mijnwerkers nog tijd om de mijn te verlaten. De kanarie fungeerde als alarmsignaal voor een levensbedreigende situatie. Afbeelding: Bing Image Creator
*Onuitwisbaar, acceptatie van (micro)trauma in ons leven, verschijnt in juli 2023.
Het goed begrijpen van trauma en de effecten hiervan op gedrag zou voorliggend moeten zijn op allerlei interventies en goede bedoelingen. Als we collectief de enorme impact van trauma op het fysieke en mentale welzijn gaan begrijpen kan er pas echt ten goede iets veranderen.
Ingrid de Jong en ik blijven ons ontwikkelen en verwonderen en volgen doorlopend de internationale inzichten op dit gebied. Wat we zeker weten is dat er geen quick fix is. We weten dat er kennis nodig is en dat er in onze maatschappij veel meer herkenning en erkenning van trauma moet komen. En bovenal de bewustwording dat ook ongewenst en moeilijk verstaanbaar gedrag taal is en dat daar een behoefte onderzit die bijna altijd trauma gerelateerd is. En dat het soms heel hard werken is om los te komen van dat wat ooit eens bewust of onbewust zoveel pijn heeft gedaan.
Wil je leren en ervaren en heb je de moed om ook naar je eigen patronen te kijken dan ben je van harte welkom op onze TraumaTraining. Wil je alvast wat lezen; kijk dan bij de blogs op onze site.
Trauma is hot. En terecht. Alle recente (wetenschappelijke) vooral internationale onderzoeken geven aan dat we niet om trauma heen kunnen als we goede zorg en goed onderwijs willen bieden. Er valt veel over trauma te lezen, veel over de effecten van trauma te leren en er valt ook nog eens veel aan de mentale en fysieke after-effecten van trauma te doen als we tenminste bereid zijn lichaam en geest weer te verbinden.
Maar er is nog een aspect en dat zit nog veel te veel in het verdomhoekje. Want om te denken dat ouders, professionals in de zorg en leerkrachten vrij zijn van vroegkinderlijk trauma is een illusie. Hoe wij ons gedragen komt ergens vandaan. Hoe wij op stress reageren of op onverwachte wendingen. Onze angsten, ons verdriet, onze onzekerheden, onze afhankelijkheden of juist onafhankelijkheden, onze verslavingen en onze voorkeuren komen niet zomaar uit de lucht vallen. Hoe wij reageren op de ander en hoe de ander op ons heeft alles te maken met onze eigen vroege ontwikkeling.
Als we kinderen zijn, creëren onze ouderfiguren onze gehele werkelijkheid. Kinderen komen “blanco” op de wereld en kopiëren in de eerste jaren van hun leven de programma’s van hun ouders, broers en zussen, grootouders, en andere verzorgers en leerkrachten. Veel programma’s, overtuigingen en trauma’s waarvan er niet één echt van ons zelf is. We kijken gedrag af en functioneren met een programma dat in oorsprong van een ander is. Soms voel je dat je anders wilt maar dit programma is zo diep ingebed in ons systeem dat het zich niet laat overschrijven door onze denkkracht.
Ons leven hangt van af van onze ouders of verzorgers met hun eigen bagage. Onze belangrijkste drijfveer is om liefde van hen te ontvangen, met hen verbonden te zijn, ons veilig te voelen en het gevoel te hebben dat wij ertoe doen. Als kind kunnen wij onze ouders niet zien als mensen met hun eigen overtuigingen, trauma, hun eigen verleden en hun eigen problemen. Alles wat zij doen, personaliseren we. Dat is de reden waarom veel volwassenen zich nog steeds schuldig of beschaamd voelen omdat ze ‘lastige’ kinderen of pubers zijn geweest. Of voelen zij zich schuldig rond het vermeend veroorzaken van gebeurtenissen zoals echtscheiding of andere voorvallen.
De grootste factoren van invloed op onze neurale paden, de gedachten en gedragspatronen in ons brein en de reacties van ons zenuwstelsel, zijn onze ouderfiguren. Terwijl ze ons verbaal zaken op het gebied van de gezins- of cultuur normen en waarden leerden, leerden ze ons nog veel meer zaken non-verbaal. Met betrekking tot de meeste van deze zaken zijn ouders zich niet bewust dat ze op deze manier kennis overdragen en patronen bij hun kinderen als een softwareprogramma installeren. Daarbij zijn kinderen als “sponzen” en nemen alles op wat zij horen en zien.
Met een beetje geluk rol je min of meer soepel naar volwassenheid. Maar ook dan blijven je patronen latent aanwezig en zullen zich vooral in stressvolle dynamieken de boventoon voeren. Juist als je een ouder bent van een kind met een diagnose of als je als professional in een setting werkt met kinderen die extra ondersteuning nodig hebben, ben je bijna verplicht aan de ander om ook je eigen patronen en gedragingen eens onder de loep te nemen. Want ja…., ook jij hebt bewust en onbewust en gewild en ongewild invloed op het gedrag van een ander. Hoe meer je je eigen patronen bewust hebt hoe minder van je eigen bagage je over de ander kiepert. Hoe mooi is dat!
J. in de jeugdzorg zegt: Als ik zie dat een van de begeleiders op een bepaalde manier binnenkomt, en dat hoor ik en zie ik aan de manier van lopen, ik zie iets in zijn houding, aan zijn ogen, daar waar zijn ademhaling zit. Minimale dingetjes die anders zijn dan wanneer het leuk is op de groep. Dan weet ik al dat er ergens op de ochtend een escalatie gaat komen waar ik de schuld van krijg. Ik vind dat niet eerlijk. Wij krijgen zo vaak de schuld door de pestbui van de volwassenen. Laten ze eerst maar eens naar zichzelf kijken.
Ik ben gefascineerd door de kennis en toch de wel zeer baanbrekende inzichten van Gabor Maté. Zijn nieuwste boek is een dikke pil van net geen 500 pagina’s. Geen werkje voor de ontspanning maar een boek vol met kennis en wetenschappelijke onderbouwingen over “trauma, ziekte en heling in een toxische maatschappij”.
Ik vind het zware enorm boeiende en inmiddels ook vertrouwde kost met veel verwijzingen naar recente wetenschappelijke onderzoeken.
Gabor Maté stelt dat (subjectieve) vroege stress – trauma een enorme impact heeft op de ontwikkeling van jonge kinderen. Dit op het gebied van hun fysieke en mentale gezondheid. Maté stelt ook dat uit wetenschappelijk onderzoeken blijkt dat de leefomgeving, onze leefomstandigheden veel bepalender zijn dan onze genen. Vroegkinderlijk trauma ligt volgens hem en vele andere wetenschappers aan de basis van o.a auto-immuunziekten, psychische diagnoses, transseksualiteit, verslavingen, darmen, astma, eetproblemen, cognitieve ontwikkeling. Onze gezondheid, mentaal en fysiek, staat volgens vele recente onderzoeken direct in verband met onze relaties. De kwaliteit van zorg door met name de moeder in de jonge jaren van een kind bepaalt zijn of haar fysieke en mentale gezondheid.
Maar wie wil dit nu horen. Het is tot op heden een zeer delicaat onderwerp wat bij ouders en hulpverlening nog steeds veel ongeloof en weerstand oproept. Wij ervaren dit ook als wij in onze trainingen en lezingen over trauma vertellen. Trauma kennis schudt niet zo zachtzinnig alles van z’n plek.
En het is vaak ook enorm pijnlijk. Maar alle nieuwe kennis die er rond trauma is maakt het ook heel hoopvol omdat door de nieuwe inzichten ook nieuwe mogelijkheden tot echt herstel zijn ontstaan.
Met al deze kennis is preventie nog belangrijker dan ooit. We kunnen echt niet om meer de traumawetenschap heen. Laten we ons openstellen!
De achterflap: In De mythe van normaal, over trauma, ziekte en heling in een toxische maatschappij ontleedt Gabor Maté de onderliggende oorzaken van onze fysieke en emotionele malaise, en legt hij verbanden tussen ons persoonlijk lijden en de druk van het jachtige bestaan. Wij zijn geneigd te geloven dat ‘normaal’ gelijk staat aan ‘gezond zijn’. Maar hoe gezond is die norm nu echt? Maté ontdekte dat de gangbare definitie van ‘normaal’ niet juist is: vrijwel alle ziekte is een natuurlijke weerspiegeling van het leven in een ongezonde samenleving, waarin gezondheidszorg steeds verder van onszelf af is komen te staan. In dit inzichtrijke en invoelende boek laat hij ons zien dat de sleutel tot genezing ligt in het herstel van onze medemenselijkheid en het omarmen van onze authenticiteit, ongeacht de maatschappelijke verwachtingen.
Steeds weer opnieuw voel ik verbazing… als ik tijdens trainingen en overleggen in de jeugdzorg en onderwijs hoor hoe naar kinderen met gedrag, dat als ongewenst wordt betiteld, wordt gekeken en hoe zij worden bejegend.
Gedrag is taal
Wat is het toch in het zorg- en onderwijslandschap dat nog steeds, vanuit een doorgaans positieve intentie, ingezet wordt op het controleren en beheersen van gedrag doormiddel van straffen en belonen?
Gedrag is het enige waarneembare. Gedrag is taal. Het zegt veel, zo niet alles over het proces waar het kind in zit. Gedrag dat, als storend en ongewenst wordt ervaren, is overlevingsgedrag. Super functioneel voor het overleven. Heel naar voor het kind zelf en zijn of haar omgeving. Het is doorgaans geen bewust ingezet gedrag, ook al lijkt dat soms wel zo. En ook al is het bewust ingezet gedrag, dan nog is er waarschijnlijk een noodzaak en een gebrek aan repertoire om het anders te doen. Het gedrag komt ergens vandaan en dat is in de regel vanuit trauma. Overigens is het gedrag van de ander ook taal en niet zelden komt dit ook vanuit een eigen onderlaag, waardoor er meer aandacht gaat naar beheersing van het gedrag van de andere dan naar oprechte verbinding met die ander.
Tijdens trainingen waarin we een opsomming vanuit wetenschappelijke bronnen laten zien over wat trauma veroorzaakt en wat het gevolg hiervan is horen we vaak; “dat heeft toch iedereen”, “dat is toch niet zo erg”. Maar dat is het wel en er is een enorm gebrek aan kennis van de effecten van trauma, laat staan kennis rond de preventie van trauma.
Ergens in je jonge leven trauma opgedaan hebben is ontzettend erg en heeft effect op de rest van je leven. Trauma gaat om het (on)bewust ervaren van doodsangst. Trauma is de belangrijkste oorzaak van mentale en gedragsproblemen. Trauma ontstaat door bedreigende omstandigheden in de kinderjaren in de hechte relaties waaraan wij als kind niet konden ontkomen, zoals in de relatie tussen ouders en kind. Deze traumaervaringen hebben ook vandaag nog invloed op de chemische balans in ons lichaam en hebben een negatief effect op ons mentale en fysieke welzijn. Trauma is de oorzaak van veel problemen, conflicten, ziekten, verslavingen, depressies, angsten en geweld.
We willen onszelf liever niet als slachtoffer van trauma zien. We willen niet zien dat ook wij traumatische situaties en omstandigheden hebben meegemaakt. Dat wat we moesten ontberen om ons veilig en geliefd te voelen is evengoed een opmaat voor trauma. Trauma gaat niet over ons wordt al snel gedacht. Trauma is echter veel breder dan we ons voorstellen en het laat blijvende littekens achter, of we ons er nu bewust van zijn of niet.
Volgens de bekende traumadeskundige Dr. Bessel van der Kolk zijn de meeste, zo niet alle, trauma ervaringen preverbaal. Dat betekent dat het voorval of de voorvallen hebben plaatsgevonden voor je als kind in staat was er woorden aan te geven. Peter Levine, ook een internationaal bekende traumadeskundige, verwoordt het als volgt; “Trauma is misschien wel de meest vermeden, genegeerde, miskende, ontkende, verkeerd begrepen oorzaak van menselijk lijden”.
Vroegkinderlijk trauma
In de Verenigde staten is er in de jaren negentig een grootschalig ACE (Adverse Childhood Experiences) onderzoek uitgevoerd naar de top tien van nadelige jeugdervaringen tot 18 jaar. De nadelige ervaringen zijn bijvoorbeeld: geweld, misbruik, verwaarlozing, overlijden gezinslid maar ook de ervaringen van het niet veilig voelen, straffen en genegeerd worden en het missen van verbondenheid. Middelengebruik door ouders en mentale gezondheidsproblemen van ouders. Ook het ervaren van instabiliteit door scheiding van ouders. Tel hierbij ook nog het missen van het (subjectieve) gevoel dat er van je gehouden wordt. Want dat wat je wel had moeten hebben maar moest ontberen is ook een trauma ervaring.
ACE’s worden gelinkt aan chronische gezondheidsproblemen, mentale problemen, problemen met middelengebruik en grensoverschrijdend gedrag in de adolescentie en volwassenheid. ACE’s hebben ook een negatieve invloed op cognitieve prestaties en verminderen kansen op werk en een goed inkomen.
Ook wij hebben onlangs (november 2022) een klein onderzoek uitgezet (1042 respondenten) en de uitkomsten komen overeen met de uitkomsten van de grootschalige onderzoeken zoals van TNO[1] uit 2016.
Uit ons onderzoek kwam o.a. het volgende:
Van de 1047 respondenten gaven 170 personen aan 0-3 trauma ervaringen te hebben. De overige (877 personen) respondenten gaven aan 3 of meer trauma ervaringen te hebben waarbij 6 tot 7 trauma ervaringen het hoogst (308 personen) scoorde.
(Aantal ACE’s voor het 18e levensjaar)
Het hebben van 1 trauma ervaring in de jonge jaren geeft vaak niet zo veel problemen. 2 ervaringen zijn al wat meer problematisch. Vanaf 3 traumatische kind/jeugdervaringen is de kans op allerlei ziekten en mentale problemen enorm aan het stijgen.
Wij hebben ook zo de oplossing niet. Wat we wel weten uit de internationale onderzoeken en kennis op het gebied van trauma is dat praten over trauma niet helpt. Trauma is opgeslagen in het lichaam en een cognitieve aanpak werkt niet op een systeem dat zoveel krachtiger is dan ons cognitieve brein. De traumahistorie is dus veel minder belangrijk dan het vaak lijkt. De verhalen die wij onszelf en anderen vertellen zijn de verhalen die we durven, kunnen en mogen vertellen. Ook verbergen wij verhalen voor onszelf om de eenvoudige reden het in ons onbewuste is opgeslagen en het verbergen van het verhaal door ons eigen brein nog steeds een overlevingsstrategie is.
Vaak zijn er ook geen herinneringen aan het trauma. En nog vaker zijn er geen herinneringen aan het krijgen van troost en het veilig voelen. Als je dat gevoel niet kent dan kun je maar weinig met cognitieve therapie of EMDR. Van der Kolk raadt EMDR bij kinderen af vanwege het feit dat zij veel voorvallen niet kunnen herinneren. Kinderen met trauma hebben het nodig zich weer veilig te voelen. Medicatie onderdrukt het gevoel dat er is maar lost het gevoel van de intense basis onveiligheid niet op. Soms ook hebben mensen ook alleen maar hun eigen traumaverhaal en levert dit hun de aandacht op die ze zo nodig hebben. En vaak houdt hulpverlening het juist in stand door te veel aandacht te hebben voor steeds maar weer het verhaal en geen goede hulp te bieden.
Dat wat jou of jouw kind helpt is een zoektocht. Het helpt als je begint met kennis te krijgen van wat precies nu trauma is en wat de effecten zijn op het leven.
Een kleine tip:
Twee vragen uit ons onderzoek waren: Werd je als kind thuis of op school weleens afgewezen, gepest, genegeerd of geïsoleerd (zoals de strafstoel)? Bijna 75% van de respondenten gaf hier het antwoord ja
Ben je van mening dat je als kind te weinig liefdevolle omhelzingen, ‘ik hou van jou’s’ en/of positieve aandacht van je opvoeder(s) hebt gekregen? Meer dan de helft van de respondenten gaf hier een “Ja”.
Dat lijkt ons een mooi begin: Minder straffen en negeren en veel meer “Ik hou van jou’s”
Ingrid de Jong MSc Marjon Kuipers MSc Gedragsanalisten www.traumatrainigen.nl www.jitenjon.nl
[1] TNO-2016-R11157.pdf. (2016). Ingrijpende jeugdervaringen (ACE) bij leerlingen in groep 7/8 van het regulier basisonderwijs (Nr. 2016-R11157). Augeo Foundation Jongerentaskforce.
